Dyfodol Ymchwil a Datblygu bwyd a ffermio yn dibynnu ar ganolfannau rhagoriaeth lleol
Bydd buddsoddi yn lleol i ddarparu atebion byd-eang i'r materion mawr yn y sector bwyd a ffermio yn allweddol i danio menter ac arloesedd yn y dyfodol.
Dyna oedd neges Dr Rhian Hayward MBE, Prif Swyddog Gweithredol campws arloesi Cymru, ArloesiAber, mewn digwyddiad i nodi diwedd cyllid yr UE a dechrau cyfnod newydd o gefnogaeth gyhoeddus a phreifat.
Yn ymuno â Dr Hayward ar banel trafod oedd yr Athro Iain Donnison, pennaeth Sefydliad y Gwyddorau Biolegol, Amgylcheddol a Gwledig (IBERS) a Dean Cook – arweinydd gweithredol Place and Levelling Up yn Innovate UK, yr asiantaeth arloesi genedlaethol a chyngor Ymchwil ac Arloesi'r DU (UKRI).
Esboniodd Mr Cook fod sicrhau cydweithrediad dyfnach ac uno’r dirwedd yn hanfodol.
Dywedodd: “Roedd cefnogi'r drafodaeth banel hon yng nghanolbarth Cymru, wythnos ar ôl i Innovate UK lofnodi memorandwm cyd-ddealltwriaeth i gefnogi arloesedd mewn partneriaeth agosach â Llywodraeth Cymru, yn gyfle i'w groesawu i ddeall yn well blaenoriaethau a chyfleoedd y sector.
“Gan weithio gyda'r sylfaen ymchwil, mae angen i ni annog mwy o fusnesau lleol i fod yn arloesol ac i'w cyfeirio at gyfleoedd ariannu.
“Trwy gynyddu nifer ac uchelgais busnesau ymchwil a datblygu dwys sy'n clystyru mewn lleoedd fel canolbarth Cymru, a chysylltu'r ecosystem leol honno'n well, gallwn yrru gwell canlyniadau lleol o well cynhyrchiant a chreu swyddi gwerth uwch,” cadarnhaodd Mr Cook.
Gydag ‘iechyd ac amaethyddiaeth’ a ‘sero net’ wedi'u nodi yn y digwyddiad fel meysydd allweddol o ffocws y llywodraeth, ochr yn ochr â'r awydd i'r DU hawlio'r teitl o fod yn uwch-bŵer gwyddoniaeth erbyn 2030, ystyrir bod y cyfleoedd i ddatgloi ymchwil i ddarparu cynhyrchion a gwasanaethau newydd i'r sector yn enfawr.
“Rydym yn canolbwyntio ar brosiectau y mae'r diwydiannau hyn eu heisiau,” meddai Dr Hayward.
Dywedodd yr Athro Iain Donnison a rannodd nifer o enghreifftiau o'r diwydiant yn y briff: “Mae cynhyrchion sy'n cynnwys cynhwysion ymarferol sy'n hyrwyddo eu gwerth maethol neu sy'n tynnu'r halen heb gael gwared ar y blas yn enghraifft gref o ffocws ymchwil ar hyn o bryd.”
Ychwanegodd Dr Hayward: “Mae gwaith pwysig hefyd yn cael ei wneud i ddileu gwastraff ar bob cam o'r gadwyn gyflenwi, neu ddod o hyd i ddefnyddiau newydd ar gyfer yr hyn a oedd yn wastraff o'r blaen.
“Mae'r rhain i gyd yn feysydd ffocws wrth i newid yn yr hinsawdd a chynaliadwyedd a mynd i'r afael â phwysau costau byw ddod yn ôl i baru busnesau cadwyn cyflenwi bwyd ac entrepreneuriaid gyda'r cyfle i brofi eu syniadau a'u gallu i dyfu."
“Mae angen y math o gyfleusterau o'r radd flaenaf y gallwn eu cynnig yma yn ArloesiAber i ddod â'r arbenigwyr a'r seilwaith at ei gilydd ac mae gennym gyfle i arwain y ffordd.
“Rydym yn galw ar sefydliadau bwyd a diod a thechnoleg amaeth sy'n gweithio mewn diwydiant i ymgysylltu â ni,” parhaodd.
Mae ArloesiAber yn enghraifft o gyfleuster sy'n prysur ddod yn ganolbwynt lleol ar gyfer gwybodaeth ac arbenigedd academaidd arbenigol, sy'n fwy perthnasol nag erioed yn y byd ôl Brexit.
